James Webb Uzay Teleskobu bir ötegezegenin atmosferinde ilk kez karbondioksit keşfetti! Bu keşif 700 ışık yılı uzaklıktaki Güneş benzeri bir yıldızın yörüngesindeki gaz devi olan bir gezegenin oluşumu ve bileşimi hakkında önemli bilgilere ışık tutmaktadır. Bu bulgu, Webb’in gelecekte daha küçük kayalık gezegenlerin daha ince atmosferlerindeki olası karbondioksiti de tespit edebileceğine dair kanıtlar sunuyor.
WASP-39 b, Jüpiter’in kabaca dörtte biri kadar kütlesi olan ve Jüpiter’den 1,3 kat daha büyük çapa sahip bir sıcak gaz devidir. Güneş Sistemi’nde bulunan soğuk ve yoğun gaz devlerinin aksine WASP-39 b, Güneş ile Merkür arasındaki mesafenin sekizde biri kadar olan bir uzaklıkta yer almakta olup yıldızına oldukça yakın bir yörüngededir ve bir turunu dört Dünya gününden biraz fazla bir sürede tamamlamaktadır. Hubble ve Spitzer uzay teleskopları da dâhil olmak üzere diğer teleskoplar ile yapılmış olan önceki gözlemlerde gezegenin atmosferinde su buharı, sodyum ve potasyum varlığı da ortaya çıkmıştı. Günümüzde de Webb ile bu gezegende karbondioksitin varlığı da doğrulandı.
WASP-39 b gözlemleri için Webb’in Yakın Kızılötesi Spektrografı (NIRSpec) kullanıldı. WASP-39 b ötegezegeninin atmosferinin spektrumunda bulunan 4,1 ve 4,6 mikron arasındaki küçük bir yükselti, ilk kez Güneş Sistemi dışındaki bir gezegende tespit edilen karbondioksitin kanıtını gösteriyor. Spektrumun 3 ile 5,5 mikron genişliğinde olan bu kısmına erişim birçok farklı ötegezegen türünde var olduğu düşünülen karbondioksitin yanı sıra su ve metan gibi gazların tespiti için de oldukça önemlidir.
Bir gezegenin atmosferinin bileşimini anlamak bize gezegenin kökeni ve nasıl evrimleştiği hakkında ipucu verdiğinden oldukça önemlidir. Araştırma ekibi üyelerinden Mike Line, “Karbondioksit molekülleri, gezegen oluşum öyküsünün hassas izleyicileridir. Karbondioksitin miktarını tespit ederek bu gaz devi gezegenin oluşması için ne kadar gazlı maddeye karşı ne kadar katı madde olması gerektiği belirlenebilir. Önümüzdeki on yılda Webb’in bu ölçümleri farklı gezegenler için de yaparak gezegenlerin oluşumuna ve kendi Güneş Sistemi’mize ilişkin ayrıntıları da öğrenmemizi sağlayacak.” ifadesinde bulundu.
Kaynak: https://www.nasa.gov/feature/goddard/2022/nasa-s-webb-detects-carbon-dioxide-in-exoplanet-atmosphere