Astronomlar bazı kısa süreli Gama ışını patlamalarının galaksiler arasındaki boşlukta meydana gelmediğini aksine yaklaşık 10 milyar ışık yılı uzaklıktaki sönük galaksilerde ortaya çıktığını keşfettiler. Bu buluş nötron yıldızlarının çarpışması sırasında ortaya çıkan gama ışını patlamalarının geçmişte sanıldığından daha yaygın olduğunu düşündürmektedir.
Nötron yıldızlarının çarpışması altın ve platinyum gibi ağır elementlerin oluşmasına sebep olduğu için evren düşündüğümüzden daha erken zamanlarda bu değerli metallerle donatılmış olabilir. George Washington Üniversitesinde ve Maryland Üniversitesinde astronom olan araştırmanın baş yazarı Brendan O’Connor, “Birçok kısa zamanlı Gama ışını patlaması bize yakın parlak galaksilerde bulundu ancak bazıları ise herhangi bir galaksiden gelmemiş gibi gözüküyor. Kısa süreli Gama ışını patlamalarının oluştuğu yerleri saptayarak fark edilemeyecek kadar uzak olduğundan dolayı sönük parlayan galaksileri bulmak için birçok gözlemevinden gelen veri koleksiyonunun üzerinden geçebildik.” dedi.
Araştırmalar için Hawaii’deki W. M. Keck Gözlemevi ve Gemini North Teleskobu, Şili’deki Gemini Güney Teleskobu, NASA/ESA Hubble Uzay Teleskobu, Arizona’daki Lowell Discovery Teleskobu, İspanya’daki Gran Telescopio Canarias ve Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevinin Çok Büyük Teleskobu gibi teleskoplardan yararlanıldı. Araştırmacılar, işe NASA’nın Neil Gehrels Swift Gözlemevinin BAT Gama Teleskobu ve X Işını Teleskobu enstrümanları sayesinde yakaladığı 120 gama ışını patlamasını hakkındaki verileri inceleyerek başladı. BAT Gama Teleskobu bu patlamaları algılamak için kullanılırken X Işını Teleskobu ise Gama ışını patlamalarından sonra yayılan X ışınının konumunu belirlemek için kullanıldı.
Çalışmalar, patlamaların 43 tanesinin bilinen galaksilerle ilişkisi olmadığını ve galaksiler arası boşlukta oluştuğu sonucuna vardı. O’Connor, “Bu tip gama ışını patlamaları merak uyandırıcı bir gizeme sahip ve astronomlar bu patlamaların neyden kaynaklandığını bulmak için iki çıkarımda bulundular.” dedi. Bunlardan ilki nötron yıldızlarının uzak bir galakside çift olarak oluştuğu ve milyarlarca yıl sonra birleştiğini öne sürüyordu. İkinci hipotez ise nötron yıldızlarının milyarlarca ışık yılı uzaktaki galaksilerinde oluştuğu ancak mesafe yüzünden sönük göründüğüydü. Ayrıca O’Connor, “İkinci senaryonun gama ışını patlamalarının büyük bir kısmı için en mantıklı açıklama olduğunu düşündük.” dedi.
Birleşen nötron yıldızları; altın, platin ve toryum gibi ağır metaller üretmek için gerekli olan bir dizi nükleer reaksiyonu tetikler. Nötron yıldızı birleşmeleri üzerindeki kozmik zaman ölçeğinde geriye gitmek evrenin ilk zamanlarında ağır elementler özelinde bilinenden çok daha zengin olduğu anlamına geliyor.
Kaynak: https://phys.org/news/2022-07-hawaii-telescopes-uncover-castaway-gamma-ray.html