ETH Zürih ve ABD Deniz Gözlemevi araştırmacıları tarafından Mars’ın iki küçük uydusu Phobos ve Deimos’un gizemli kökenleri hakkında yeni bir teori ortaya atıldı. Ekip, veriler ve modellemeler ile iki uydunun da Mars ile birlikte oluşan ve daha sonra parçalanan bir kütleden meydana geldiği sonucuna vardı.
Aslında bu iki uydu; düzensiz şekilleri, kraterli yüzeyleri ve sırasıyla 22 km ve 13 km olan küçük çaplarıyla Mars’ın kütleçekimi tarafından çekilen asteroidler olarak düşünülmekteydi. Ancak aynı zamanda bu uyduların Mars’ın ekvatoral düzlemine neredeyse tam oturan oldukça dairesel yörüngeler izlemeleri bu iki cismin rastgele yakalanan asteroidler olma ihtimalini düşürdü ve Mars ile birlikte oluşan cisimler olduğu fikrine yol açtı.
Bu teorinin de sorunlu görülen bir yanı vardı ki iki uydunun yörüngesi birbirinden oldukça farklıydı. Phobos; Mars’ın senkronize yarıçapı olarak bilinen, uydunun yörüngesel periyoduyla gezegeninin dönme periyodunun tam olarak örtüştüğü bu yarıçap noktasının oldukça altındayken Deimos bu yarıçapın oldukça ötesinde bir yörüngede bulunmaktaydı. Araştırmacılar uyduların Mars’la aynı zamanda oluştuğu teorisini zora sokan bu özellikleri yeni bir bakış açısıyla ele aldı. Üç cisim arasında gelgit etkileri sebebiyle enerji kayıplarını göz önüne alan araştırmacılar yaptıkları simülasyonlarla iki uydunun kökenlerinin parçalanmadan önce kabaca Mars’ın senkronize yarıçapı civarında oluşmuş bir parçaya dayandığını öne sürdü.
Deimos bu parçadan ayrıldığında artakalan Phobos ilk olarak eliptik bir yörüngeye sahipken gelgit etkisinde gerçekleşen enerji kaybıyla giderek dairesel bir yörüngeye geçti. Bu eylem esnasında Phobos şu anki konumu olan senkronize yarıçapın alt kısmına ilerledi. Bu sırada Deimos ise başından beri dairesel bir yörüngedeydi ve bu sebeple gelgit etkisiyle uyduyu senkronize yarıçapın alt kısmına sürecek bir enerji kaybı oluşmamıştı.
Teori aynı zamanda 2 uydunun geleceği hakkında da ipuçları verdi, Deimos Mars’tan uzaklaşacak gibi gözükürken Phobos’un ise ya Mars’a çarpması ya da 39 milyon yıl içinde bir halkaya parçalanmayla sonuçlanacak içe doğru hareketi tahmin edildi. 2024’te yollanacak olan Mars Uyduları Keşif görevinin Deimos’a yakın uçuş yapıp Phobos’tan da doğrudan örnekler toplamasıyla bu konuda daha derin bilgiler elde edilmesi beklenmektedir.